Krakowianka rodem, i tak tez ubrana w kolorach królewskiego miasta, pani Ewa Grzech jest przewodnicząca Stowarzyszenia "WITRAżE 2000" i od wielu lat zajmuje się ta dziedzina sztuki, na pograniczu malarstwa, rysunku i techniki wymagającej wielkiej specjalizacji zawodowej. Pani Ewa Grzech rozpoczyna wykład Tym razem jej wykład w Polskiej Akademii Nauk dotyczył powstania i rozwoju polskiej sztuki witrażowej od 1902 roku, kiedy to dwaj specjaliści : architekt Władysław Ekielski i Antoni Tuch, malarz dekorator założyli mała pracownię w mieszkaniu Ekielskiego. Stanisław Gabryel Zelenski posiadając wystarczający kapitał, dołącza do nich w 1904 r. Spotkanie otworzyli - Dyrektor Ośrodka P.A.N. i prezes S.AR.P.F, Henryk Włodarczyk. Żywym i energicznym głosem, pani Ewa rozpoczęła swoje wystąpienie opowiadając o dziejach tego ważnego dla naszej kultury przedsięwzięcia, związanego, oczywiście, ściśle z nasza narodowa historia az do ostatnich dni i przezywającego jej wszystkie perypetje i trudności. St.G. Zelenski (brat Tadeusza Boy-Zelenskiego, zamordowanego przez Niemców we Lwowie w 1943 r; ) z żoną Izabela( z d. Madeyska) zaczęli od zwiedzania Europy w poszukiwaniu wzorów i zaznajomienia się z tendencjami w tej dziedzinie sztuki. Udali się do Francji - do Nancy- gdzie rozwijał się kierunek " ART-DECO" pod kierunkiem właśnie architektów - współpracujących z mistrzami sztuki szklarskiej. Tam mogli zapoznać się tez z połączeniem architektury i sztuki witrażowej w nią włączonej. Zona i syn ich, Adam, podjęli pracę ojca, który zaciągnął się do wojska austro-wçgierskiego w 1914 r. i zginął w pierwszych dniach I-ej Wojny Sw.na froncie rosyjskim od zabłąkanej kuli; zdjçcie Izabeli z Madeyskich Stanislawowej Żeleńskiej
Przeprowadzili "Firmę" przez okres XX-lecia,kiedy to rozwijała się pomyślnie, potem przez okres IIej Wojny Sw. , a po wojnie została przez władze komunistyczne upaństwowiona w 1952 r. i kierownictwo nad nią przejmują Krakowskie Zakłady Szklarskie Przemyślu Terenowego. Następnie w latach 1970 obejmuje pracownie państwowe przedsiębiorstwo"RENOWACJA" , które bankrutuje w 1998 r; i zmuszone jest sprzedać bezcenny "karton" Józefa Mehoffera " VITA SOMNIUM BREVE"( "Zycie jest krótkim snem"), aby spłacić długi. Pracownia zostaje sprywatyzowana w 2000 r; i przejęta przez młodego malarza , Piotra Ostrowskiego , pasjonującego się sztuka witrażu .Przywraca on Pracowni dawna nazwę "KRAKOWSKI ZAKŁAD WITRAŻÓW S.G.Zelenski", pod która działa ona do dziś.
W 2002 r powstaje przy niej pierwsza w Polsce GALERIA WITRAŻU POLSKIEGO". przemianowana na MUZEUM Witrażu i przejęta przez Fundacje Muzeum Witrażu, mającą jako cel promocje Sztuki, a w szczególności szklanej twórczości dekoratorskiej i rzeźby w szkle oraz witrażu z zastosowaniem do współczesnej architektury.
('zdj.budynku z wkomponowanym nowoczesnym witrażem Pani Ewa podkreślała szczególny związek architektury i twórczości witrażowej w tej dziedzinie sztuki od początku jej zaistnienia aż do dziś. Zdjęcie Pracowni Zakładu Witrażowego Wpływ Francji a zwl. Ecole de Nancy jest tu widoczny . Będąc niedawno w Muzeum i zwiedzając miasto; stwierdziłam , że te związki widać w stylu pojedynczych willi i domów "jednorodzinnych" w wielu ulicach.
Niestety, tzw "deweloperzy " czyli przedsiębiorcy budowlani zainteresowani jedynie pieniądzmi, starają się wykopywać po kilka takich domów i wyburzają je by postawić w ich miejsce "nowoczesne" rażące brzydota osiedla albo dziwacznie pstre albo o fasadach płaskich i jednostajnych. I zarząd miasta Nancy, jak się zdaje nie stara się temu przeciwdziałać.
Od początku swego istnienia Sztuka Witrażu rozwijana była w Polsce dzięki współpracy architektów i artystów wysokiej klasy - jak Józef Mehoffer , Stanisław Wyspiański, Włodzimierz Tetmajer i inni artyści "Młodej Polski". Zresztą ta relacja utrzymuje się do dziś, ponieważ np.obecny szef Pracowni ,Piotr Ostrowski, jest malarzem i witrażysta.
Przez cały okres swego istnienia otrzymywała liczne Nagrody międzynarodowe i medale np w 1937 r. Adam Zelenski, zaprezentował w Paryżu, w Institut de France, na Międzynarodowym Kongresie Sztuki i Techniki Witrażu (Congrès International de l'Art et de la Technique du Vitrail) pod prezydencja Paul Claudel'a - wystawa ta miała wielkie powodzenie u publicznosci.
Pozostaje nam tylko zachęcić osoby jadące do Krakowa, by odwiedziły Pracownię i Muzeum -mieszczące się w pięknym i solidnym budynku w stylu Art-Déco.
Witraz dekoracyjny w stylu ART DECO.
oprac/ Redakcja
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz